انواع جمله

جمله در زبان عربي داراي دو نوع است 1- جمله اسميه 2- جمله فعليه

جمله اسميه به جمله اي گفته مي شود كه با اسم شروع شده باشد

.الطالبُ مجتهدٌ .

به اسمي كه جمله ي اسميه با آن آغاز مي شود مبتدا گفته مي شود .

به بخش دوم جمله ي اسميه كه در مورد مبتدا توضيح يا خبري مي دهد خبر گفته مي شود

. مثال : الطالبُ ناجحٌ . الطالبُ جلس علي الكرسي . الطالبُ في الصفِ

.در همه ي جمله هاي بالا '' الطالب '' مبتدا ست

اما بخش دوم جمله يعني '' ناجح '' - " جلس علي الكرسي '' - '' في الصفِ '' در اين جمله ها خبر هستند زيرا توضيح وخبري درباره ي مبتدا مي دهند .نكته : مبتدا و خبر هر دو از نظر اعرابي مرفوع هستند .

جمله فعليه به جمله اي گفته مي شود كه با فعل آغاز شده باشد

.يجتهد الطالبُ

به اسمي كه انجام كار يا حالت را به آن نسبت مي دهيم فاعل گفته ميشود كه هميشه پس از فعل مي آيد و از نظر اعرابي هميشه مرفوع است

هر گاه فعل در انجام دادن كاري يا روي دادن حالتي بر اسمي اثر بگذارد آن اسم مفعول به ناميده مي شود كه از نظر اعرابي هميشه منصوب است

.مثال : جلس الطالبُ . يكتب الطالبُ الدرسَ

فعل = « جلس » و « يكتب » فاعل = « الطالب » در هر دو جمله

مفعول به = « الدرس » در جمله ي دوم

اسم موصول

اسمي است براي ربط بين دو جمله يا شبه جمله و معناي آن به وسيله ي جمله يا شبه جمله ي پس از آن _ كه صله ناميده مي شود _ كامل مي گردد .
اسم موصول به دو دسته تقسيم مي شود :
1- اسم موصول خاص كه عبارتند از :
مذكر:الذي - اللذانِ / اللذينِ - الذينَ
مؤنث :التي - اللتانِ / اللتينِ - اللاتي
مثال :جاءَ الطالب الذي كتبَ درسَه . " آمد دانش آموزي كه درسش را نوشت ."
جاء الذي كتب درسه . " آمد كسي كه درسش را نوشت ."
2- اسم موصول عام ( مشترك )كه به دو شكل است :
* - عاقل ( انسان )مذكر و مؤنث : مَن
** -غير عاقل (حيوان و اشياء ): ما
مثال :جاء الطالب مَن كتب درسه . " آمد دانش آموزي كه درسش را نوشت ."
جاء مَن كتب درسه . " آمد كسي كه درسش را نوشت ."
اشتريتُ الكتابَ ما وصيَّتَ بهِ . "خريدم كتابي را كه سفارش كردي .
نكته : بايد توجه كرد كه مي توان به جاي موصولات خاص از موصول عام استفاده كرد .

ضمیر

ضمیر کلمه ای است که جانشین اسم می شود و از تکرار آن جلوگیری می کند .
ضیر با اسمی که جانشین آن شده از نظر عدد ( مفرد ، مثنی ، جمع ) و از نظرجنس

( مذکر و مونث ) واز لحاظ موقعیت ( غایب ، مخاطب ، متکلم ) مطابقت دارد .

ضمیر به دو دسته منفصل ( جدا ) و متصل (چسبان ) تقسیم می گردد .

منفصل مرفوعی : هو ، هما ، ... ،أنتَ ، أنتما ، ... ، أنا ، نحن * هیَ طالبة .*
منفصل منصوبی : إیاهُ ، إیاهما ، ...،إیاکَ ، إیاکُما ،...،إیایَ ، إیانا * إیاکَ نعبدُ . *

متصل مرفوعی : ا ، و ، ... ، تَ ، تما ، ... ، تُ ، نا * الطلاب ذهبواإلی المدرسة*
متصل منصوبی ومجروری : ه ، هما،...، کَ، کما،...، ی ،نا * أتممتُ علیکم نعمتی